Cerkiew w Liskowatem

Cerkiew greckokatolicka, parafialna, pw. Narodzenia NP Marii w Liskowatem

Historia

Cerkiew w Liskowatem została zbudowana i konsekrowana w 1832 roku. Jest jednym z niewielu obiektów wybudowanym w stylu bojkowskim prostym (inaczej archaicznym). Jej budowniczymi byli Iwan Rak z Łopuszanki oraz Wasyl Tomczak z Liskowatego. Z danych historycznych wiadomo, że świątynia posiadała dodatkową kaplicę z ikonostasem pw. św. Dymitra, usytuowaną nad babińcem w formie galeryjki, niestety nie przetrwała do naszych czasów. Budynek przechodził remont w 1929 roku, podczas którego powiększono okna w prezbiterium.

Na przełomie lat czterdziestych i pięćdziesiątych świątynia została opuszczona. Nieco później budynek został przejęty przez emigrantów greckich i użytkowany jako magazyn nawozów sztucznych. W tym okresie wnętrze podzielono stropem i zniszczeniu uległo całe wyposażenie. W latach 60-tych przeprowadzono konserwację i rekonstrukcję obiektu. Prac nie ukończono z powodu braku dokumentacji historycznej. Od 1974 roku cerkiew pełniła funkcję kościoła rzymskokatolickiego, aż do czasu wybudowania nowej świątyni stojącej nieopodal.

Dziś

Obecnie ze względu na brak środków na remont cerkiew w Liskowatem sukcesywnie niszczeje. Do takiego stanu rzeczy prowadzi dodatkowo ciągły brak porozumienia konserwatora zabytków z mieszkańcami chcącymi m.in. oszalować budynek deskami. Te i wiele innych czynników powodują, że powoli znika z naszej rzeczywistości jedna z nielicznych, bezcennych bojkowskich cerkwi. Na dzień dzisiejszy jest to jeden z najbardziej zagrożonych obiektów drewnianej architektury cerkiewnej na tym terenie.

Architektura

Budowla orientowana o konstrukcji zrębowej, ustawiona na kamiennej podmurówce, częściowo pobita gontem. W bryle budynku wyraźnie widać trzy kwadratowe części. Po bokach prezbiterium symetrycznie umieszczone są dwie zakrystie - tzw. pastoforia. Nawa główna jest  tej samej szerokości co sanktuarium z zakrystiami. Babiniec jest nieco węższy, dwukondygnacyjny. Nad nim osobne pomieszczenie będące dawniej kaplicą pw. św. Dymitra, do której wejścia prowadziła zewnętrzna galeria. Do dziś pozostały  z niej jedynie wystające belki zrębowe. Od południowej strony do cerkwi prowadzą drzwi z XIX-wiecznymi okuciami oraz zamkiem. W nadprożu wyryta została data 1832 oraz nazwisko Gieriej Nikołaj Liskowacki - ówczesny proboszcz parafii greckokatolickiej w Liskowatem.

Dach nad prezbiterium jest łamany z szerokim okapem, natomiast nad nawą i babińcem znajdują się dachy namiotowe jednozałamowe, wszystkie kryte gontem. Wewnątrz w nawie jest sklepienie zwierciadlane połączone dwoma tragarzami. W zakrystiach znajdują się stropy belkowe.

Wnętrze/Wyposażenie

Świątynia pozbawiona zupełnie wyposażenia.

Co warto zobaczyć?

Będąc w pobliżu warto zwrócić uwagę na prowadzącą na teren cerkiewny murowaną dzwonnicę – bramę pochodzącą prawdopodobnie z XIX wieku. W pobliżu znajduje się również cmentarz przycerkiewny, na którym znajdują się nagrobki m.in. Anatola Kordasewicza oraz Antona Fedorjaka - parochów parafii Liskowate. W przeszłości przycerkiewny cmentarz otoczony był kamiennym murkiem, który w 1951 roku został całkowicie rozebrany.

Opracowanie: Agnieszka Pytlińska