Cerkiew w Rabem

Cerkiew greckokatolicka pw. św. Mikołaja w Rabem (ob. rzymskokatolicki kościół filialny pw. Świętej Rodziny)

Historia

Pierwsza cerkiew w Rabem, o której wiadomo została ufundowana przez rodzinę Dydyńskich. Kolejna, o której wzmianki pojawiają się w dokumentach źródłowych, powstała w 1756 roku. Tę świątynię z kolei ufundowała rodzina Łażewskich. Budowa obiektu, który możemy podziwiać do dziś rozpoczęła się w 1858 roku. Konsekracja świątyni odbyła się w 1861 roku a jej patronem został św. Mikołaj. Cerkiew powstała z funduszy zebranych przez ówczesnych mieszkańców Rabego.

Cerkiew funkcjonowała jako świątynia greckokatolicka do 1951 roku, czyli do czasu przesiedlenia prawosławnych mieszkańców wioski. Od tego roku świątynia, była wykorzystywana między innymi jako magazyn rzeczy zabranych z okolicznych cerkwi. Z czasem pojawiły się informacje, że zgromadzone tam przedmioty zostały wywiezione w nieznanym kierunku.

Dziś

Od 1971 roku budynek cerkwi jest użytkowany przez wiernych wyznania rzymskokatolickiego. Obecnie pełni on funkcję kościoła filialnego pw. Świętej Rodziny parafii w Czarnej.

Architektura

Zapoznając się z architekturą cerkiewną bieszczadzkich miejscowości warto zwrócić szczególną uwagę na świątynię w Rabem. Jej bryła odbiega kształtem od typowych cerkwi bojkowskich. Jest ona przedstawicielką nurtu klasycyzującego drewnianej architektury cerkiewnej. Warto zaznaczyć, że ten typ budowy był odgórnie narzucany przez władze austriackie. Jednakże zmiany stylowe są tutaj tylko powierzchniowe. Tradycyjna forma i rozwiązania konstrukcyjne uzupełniono o dekoracje o aktualnych, w okresie budowy, znamionach stylowych. Pośród nich można wymienić dach oraz kolumny znajdujące się przed wejściem.

Cerkiew ta, jak wyżej wspomniano, posiada cechy tradycyjnej świątyni prawosławnej. Jest ona orientowana, trójdzielna o konstrukcji zrębowej, całość obita gontem. Od strony północnej do prezbiterium przylega zakrystia. Sanktuarium jest zamknięte. Daszek okapowy opasujący cerkiew jest wsparty na rysiach. Dachy konstrukcji krokwiowej, dwuspadowe. Nad nawą znajduje się sześcioboczny tambur nakryty namiotowo ze ślepą latarnią. Nad zakrystią jest dach pulpitowy. Całość dachu pokryta blachą.

Wnętrze/Wyposażenie

Większość pierwotnego wyposażenia cerkwi zaginęło lub zostało rozkradzione w latach 50-tych XX wieku. Jednakże zachowały się tu ikony z rozebranej cerkwi w Lutowiskach. Są pośród nich trzy ikony proroków Starego Testamentu oraz dwie ikony malowane na blasze: Ostatnia Wieczerza i Narodzenie Najświętszej Marii Panny. W zwieńczeniu ganku można podziwiać również przedwojenny krucyfiks wycięty z blachy.

Warto również wspomnieć o tym, iż w międzyczasie w celu odsłonięcia ołtarza zostały zdemontowane carskie wrota oraz dwie ikony namiestne, które umieszczono na ścianach w prezbiterium. Nad babińcem znajduje się zabytkowy pozłacany żyrandol. Drugi, nieco większy, zawieszony niegdyś nad nawą został przeniesiony do cerkwi w Lipiu, gdzie uległ zniszczeniu podczas pożaru.

Co warto zobaczyć?

Obok cerkwi znajduje się dzwonnica pochodząca z lat 40-tych XX wieku. Jest ona kryta dachem namiotowym ze ślepą latarnią. Umieszczone w niej dwa dzwony w maju 1953 roku zostały zabrane przez pracowników PUB w Ustrzykach Dolnych i zaginęły.
Niedaleko znajduje się również cmentarz, na którym do tej pory zachowało się kilka przedwojennych nagrobków.

Opracowanie: Agnieszka Pytlińska